تەرمێگ ئڕا ژیان
ژیار جهانفەرد
.
– ئیست!
وەل ئیست سەربازا، لەش ئەسپ و لەش تەوار ئامێتەی یەک بۊن و تا بن دەروەن ژاو خواردن و دانە مل یەکا. دلێر ک چەن گام ئەو دۊاتر بۊ ئڕا دەقەی مقێیەو برد و چەو نەپرتان تا دەنگ تڵپەیان لە بن گڵاڵ لە لوو پەل و پوو رۊت دارەیل بەڕۊەو دەنگەو دا. تلویزیونەگە لە کووڵێ کەفت و دەسێ کیشا لەش خوەیا، هەنای دی ئازاس و گولە نەخواردێیە، وە هەڵەداوان و هناسەبڕگی خوەی لە بەرزی کردەو گل. پەڕیە سەر دار و دەوەنەو، جارجار دەڵەک برد یان پای لە ریشگ دارێگ گیر کرد، یان وەفر لە ژێر پای خزیا و لەتر بەسا و دا لە زەوی؛ وە دەم پل خواردنەو، وەل هەرەسێگ لە وەفرا خزیا بن گڵاڵ. تەوار، ئازای لە جەسەی نەماۊد. لە دو جیەو گولە خواردۊد، خۊن ملێ و خۊن ئەسپ بۊدە یەکا. چەوێگ وە ئەسپا هڵاورد، دی ک دو گولە داسە ناو ملێ، ئەمانێ لەوای تەوار کاریێ نەکردۊد. هیلەیگ کرد و خۊن وە لای ملێیەو فەقارە بەسا. لار ئەسپەگە، لە کەمەر ئەو بان لەش تەوار داپووشاۊد و لەپ دا. بغزێ ک تام سەرد و پیڕ خۊن دا قۊتا دا و وە دگانێ ک ورگانۊد لە خەڕگ، کوچگ و وەفرەگە نوای قیڕانن و هاوارێ گرتۊد. سەرگەردان و پەشێو گشت هازێ ئەو کار خس ک بتوانێ هەڵسێ ئەو پا، ئەمانێ بێ‌وەلیفەت بۊ. دلێر وە دەسەیل خۊنینێگەو ک پسای لەرزیان، رەسنێ ک پارچە(قەتعە)یل لوودرێگ وە پێ بەسیاۊدە کووڵ ئەسپەگە، کردەو و هەوڵێ دا. پارچەیل ئاسینین چەن پلێ خواردن و چەن متر ئەو خوارتر شان دا لە سانێگەو. وە نکەجڕی لەش باوگێ لە ژێر لەشێ کیشا ئەو دەر. وە دەم رکیان و مڵق‌دانەو خۊن هاوردە بان و خۊن خوارد. بغز قورگ دلێر گرتۊد و بێیەگ دەنگێ – وانگێ هڵاڵێ، سەرگەردان و پەریشان بۊ و هەر وە دەور خوەیا ژاو هڵاورد و پای بان زەوی نەگرت. هەرەسناک و وەیلان، پەرت بۊە باوش باوگێ و وە هەر دو دەس سفت گرتەی، دەم بردە بن ملێیەو، خۊن باوگێ لێو وشکێ تا رادەیگ تەڕەو کرد و یەیدەنە وەرەنیسک دا و بووڕان. دو لەش وە شان یەکا هڵاژیاۊن و پسای خۊن هاوردنەو بان. سمەکڕی و پەل‌کوتان ئەسپ لە پیاگ فرەتر بۊ و جارجارێ وە دەم ئێشەو نیمچەهیلەیگ کرد. دەم تەوار لە ناو وەفر و خۊنەگە چقیاۊد و وە دەم ئێشەو خۊن وەفرە وەل یەکا قۊتا دا و لەینووا وەل خۊن گەرم لەشێیا لە ژێر قوڕگێ دا ئەو دەر، چمانێ خۊن لەشێ و خۊن رشیای، وەل وەفرەگەیا دەس وە یەکێ کردۊن ک لە قوڕگێ بەنەو دەر. خۊنێگ ک ساڵ فرەیگ بۊ لە قوڕگێ گیر کردۊ، ئێجارە هەرەی هات و وەفرەگە تاوانەو. یەخچاڵێ ک وە کووڵێیەو بۊد، هڵایە سێ متر ئەو خوارتریان لە بن گڵاڵەگە شانەو ناۊد.
لەی ئانە لە بان یاڵ بەرزێ وە بان سەرێیانەو گرووبان و سەربازێگ پسای سیکار کیشان و باس لە مەرەخەسی سووێیان کردن. رێ کۊەسانی و ناهاوارێگ ک لە فرە جییەو بایس وە قنگەخشی لێ بایدەو خوار. رێ دژوارێگ ک ئەو خوار هاتن لێ وەی ئاسانییە نییە. لە زوورم جییەو نە تەنیا دو نەفەر وە بێ‌بار وە لای یەکا وە پێیا رەی نەبۊن، بەڵکم بایس کەس تر دەسد بگرتیاد یان رەسنێگ بوەسادە پیدەو تا نەکەفیدەو خوار و بتوانی گیان دەربکەی. وە سەختی بوود دەس کەس تر گرت تا گیانێ بخڕیدەو. لەشەیل شەکەتێ ک هەر رووژ شەکەتترەو بوون و یە ساڵان فرەیگە وەل شەکەتیێیانا ئێ رێیە هەر تەسکترەو بوود. ئێقەرە تەسک ک جارجار ئایەمەیل وەر پای خوەیان نیەۊنن. تا تەنانەتێگ قاتر و ئەسپەگانیش دی وەرە وەرە پسای واز لەی رێیەیلە تیەرن. ئایەمەیل وە دڵخواز و چارواگان وە زوورەملی و نقیزە هەر شەو ئێ رێیە بڕین. هەرچێ زەمان گوزەرێ رێ ئەوخوار هاتن دژوارترەو بوو، ئەڵبەت گاهەس کۊەگانیش نزمتر و رێیەیل ئەو بان چێن تەخت و هاوارترەو بۊنە. هەرچێ زەمان گوزەرێ وە سەختی کەسێگ توانێ وە ئێ رێیا دانەمێ. ئڕا ئەو خوار هاتن هیچ ئنسانێ تا ئیسە وە چەو کامڵەن واز نەتوانسێیە ئێ تۊلەڕێیە دپیەکەو بکەی. هەمیشە ناچار بۊنە لە شوون ئەسپەگان چەو بوەسن و بکەفنە رێیا تا تاشەیل و هەواوگەیل سەخت خواریان نەۊنن و سیەن نەکەن. ئڕا ئێ کاریشە مەژبوورن ئیسفایگ وە چوارباڵ خوەیانا نەگرن و تەنیا لە ژێر چەوەو پا بنەنە شوون سم ئەسپەگان و ئەو رێیەیل باریکە سافترەو بکەن تا مناڵەیلێیان بانەو مێیەتێیان.
هڵایە وە ساڵانە لە هەر چوار وەرز ساڵ، داوان ئێ رێیەیلە تووقیەن و خۊن هڵاڵن. بن هەر دەروەن، کیەنیێگ لە خۊنە، خۊنەیلێ ک وەل گیا و دارەیل لێوار چەما ئامێتە بۊنە و رشیەنەو بەنداوەیل خوارتر خوەیان. ئێ کۊەسانە مەساو لە خۊن بۊە و ساڵ و مانگ لە دەسێ نەمایە. ساڵان زۊتر تەنیا لە وەرز وهار ب ک کیەنیەیل تووقیان و دەیشت و دیمەن سوورەو بۊ، ئەمانێ یە چەن ساڵێگە لە هەر چوار وەرز ساڵ ئێ کۊەسانە تووقێد و خۊن هڵاڵێد. هەنای کەمێگ دێرتر بتووقێ، بەنداوەگان فرەتر هڵاک بوون و لە وەیشت تیەنی دەم داچەقنن، قەپ گرن و هەر جار پەلێگ لە کۊەسان کەنە دەمەو، تا ئەندازەیگ ک لایگ لە چیاگان خواردنە و تا بان سقان تاشینەسان. ئێقەرە قەپ کوتانە لە داوان و بەرزاییەگانیان، لە زوورم جییەو دی هیچ گیا و دارێگ سەوز نیەکەی.
ئایەمەیل گەل گەل و رەم رەم پەلام کۊەسان بەن. ژنەگانیش خێ گرتنەسەو رێیەیل ئەوبان چێین و گامێگ نواتر لە پیاگان، دەس مناڵەگانێیان گرن و وەرەو بانتر هانە جمیان. لە بەشێگ لە کۊەسان ئێقەرە رێیەگان تەسک و نەپووڕەو بۊنە، هیچ داڵگ یان باوگێ نیەتوانێ دەس مناڵەگەی بگرێ و ناچارن دەس لە یەک وڵ بکەن و لە شوون یەکا قەتار بوەسن. دەنک دەنکێگ لێیان لە وەخت ئەوخوارهاتن چەوێیان کەفت لە ئێ هەواوگەیل بەرز و تۊلەڕێیە ک تەنیا رێ ئەوخوارهاتن بۊ، بارەگان کووڵ خوەیان خسن و هیچ وەختێگ دی لە شوون ئەو کاروانە ئەوخوار نەهاتن و هەڵگەردیانەو.
دلێر کاپشنەگە لە وەر خوەی کەنی و باڵەگانێ هەڵدڕی و بەسا مل باوگێیەو. ئەمانێ خۊنێ هەر نەوساوە. هەرچێ فرەتر باڵەگانێ جەڕانەو، چمانێ خۊن زیاتر جیەڵای گرت و لە لێ دا ئەوبان و فرەتر فەقارە بەسا. هیچ پارچەیگ نەتوانس نوای مڵق دان خۊنێ بگرێ.
“باوگە ت دارێگ نیید وە ئێ وایلە بلەرزی. هەڵسەو پا…” لەیوا لە وەر خوەیەو وڕاوە کرد.
ئرمێس وە بێ‌مێیارا لە چەو تەوار رێیا داگرت. دەم گردەو کرد ک چشتێ بۊشێ تەکانێ خوارد و چەوێ ژێربان بۊ
دلێر سەر بۊدە بارێ ک وەی سەرما و رێبەنانەو چە بکەی. نە توانس قەبوول بکەی ک باوگێ مردێیە و نەیش توانس لەش بێ‌گیانێ لەیوا لەی دەیشتە وە بان واز بیلێ. وە دەس پەتی وەفرەگە هەڵدڕی و لەشێ سڕانە ژێر وەفرەگە. لەی وەفرە لەوای لافێگ کیشا ملێیا ک گیانێ وە دەرەو نەود. لەولایەو ئەسپیش پسای گیان کەنی و خۊن لەشێ و ساڕووکیێ لەی مانگەشەوە وەفرەگە هەڵڕازانۊدەو. سەرما هەر فرەترێیەو کرد و لەش دلێریش فرەتر سەردەو بۊ. لە وەیشت سەرما دگانێ بان دگان نەگرت و دەسەیلێ وەگوو خوەیان نەبۊن. خوەی پەرت کردە ژێر زگ ئەسپەو، گاهەس گەرمای لەشێ کاریگەر بوود و گەرمێیەو بکەی. ئەسپ لە وەیشت ژان رقیا و خۊن دا، و دلێریش میەنگی و پەریشانی و سەردی هاز گیانێ چنۊد و قسەگان خۆی و باوکی کەفتەو هۊرێ.
– فرە شەکەتم، دی تەوانم نەمایە.
– رووڵە منیش پشتم راسەو نیەود. گوزەیشتێیە تاوشت بار، چەن دەقەی تر تەزێ دەرکەیمن، وەگەرنە لە ئەو دۊای خەڵک مینیمنە جیەو.
– دی قول لە ژێرم رێ نیەکەی. زانی یە چەنێگە نەخەفتیمنە! تازە چەن رووژیشە وە مەدرەسە نیەچم، دەرسەگانم گشت بان یەک گرتنە. هە موعەلم و مودیرەگە دی لە قەرە نیەیلنەم.
– هەرئەوە توان و تاقەتدە؟ ت بایس کوڕ رووژ تەنگ بۊد… رووڵە! ئۊشن کوڕ سیای سێ‌شەو سێ‌رووژ لەتە کۊەیگ وە کووڵێیەو بۊە، قوروور نەیشتێیەسەی لە ژێرێ بکەفێ و هەر وەو تاشەبەردەو دەور دنیا دایە.
تەوار دڵەک برد و وە سڵتان سەرەو چێ. هەر دو دەس دا وە گەز ک وە لاوە نەکەفێ و یەخچاڵەگەی کووڵێ نەشکێ. دەمێ بان کوچگێ گرت و لێو و دەمێ وەل دەسێیا بۊنەو خۊن. وە زوور و نکەجڕی لە ژێر بار هەڵسا و وەرەو نوا لەتر بەسا، لە وەیشت شەکەتی هەر قولێگێ پەلام جیێگ برد. وە سەختی توانس لە ژێر ئەو بار قورسە دەسڕێگ لە گیرفان دەربارێ و خۊن دەمێ پێ بسڕێدەو. بێیەگ لایگەو بکەی، هەر ئەو جوورە ک سەرێ ئەوخوار بۊ وە کوڕەگەی وەت:
– رووڵە! ئەوەسە ئێ رێ نەپووڕیشە نایمنەو پشت سەر، هەر ئێ ملەی نوامانەسە، دگان بگرە خوەدا، چشتێگمان نەمایە.
کوڕ شەکەت و وڵەکەت، خوەشێ هات هەرچێ زۊتر بارەگە دانەی و تەزێ دەربکەی، ئەمانێ تماشای ئەودۊای خەڵک کرد و دی گشت هانە نوای یان، جمێ دا خوەی وەت:
– با! ئەوەسە گشت لە ملەگە ئاوا بۊن.
– رووڵە گشت وە گیانە کەنی ئێ رێ نەپووڕە نەنەو پشت سەر. دگان بگریدە خوەدا ئیمەیش ئاخرێ ئێ رێیە بڕیمن.
– یانێ ئێ ملە بنەیمنەو پشت سەر دی تمامە؟!
– ئەرێ رووڵە!
– ئەگەر تا شەوەکی بڕەسیمنە ماڵ خاسە چۊن شەوەکی تەقیەمە مەدرەسەیا، هەرچەن ئمشەویش هەم لەنوو خەوە باڵ چەومان نەکەفت ئەمانێ….
– ئەرێ کوڕە شرینەگەم! هەر یەگ رەسیمنە ماڵ ت بچوو ئڕا مەدرەسەگەد و منیش بایەس هەر لەو پا بچم ئڕا دکتر. خودا بکەی خاوەن بارەگە، پۊلەگەمان دەس‌وەجی بەی. ئێجارە دڵنیام ک دی هیچ دکترێگ رۊمان نیەگرێ.
-باوگە ئێ دکترەیلە ئڕا وە قەرت کار نیەکەن؟ خوو نیەوایمن، ئاخرەگەی هە پۊلەگەیان دەیمن!
– رووڵە نیەود، ئاخر دکتر چۊن وە قەرت کار کەی؟! ئەوان پلە و پایەی بەرزێگ دێرن، ئایەم هەر لە رۊێ نیەتێ ناو قەرت لە لایان بارێ
– ئەنۊ ئیمە ئڕا وە قەرت پسای ئڕا ئێ پیاگە کار کەیمن؟
تەوار منگە منگێ کرد و هیچێ نەوەت.
“هاتێ خەوێیەو بردۊد”، وە دەم گری و وەرەنیسک دانەو لەیوا لە وەر خوەیەو وڕاوەکرد.
سەرلەنوو خوەی تەقانە بان سەرێیا و وە هەڵەداوان وەفرەگە لە بانێ دا ئەو لا. دەم نا لای دەم باوگێیەو، سەردترەک لە وەفرەگە بۊ و ئێجارە زۊتر سەردیێ کردە سەر و خۊن لای ملێ تایرمە بەساۊد. گرت لە هەر دو دەسێ و کیشایەی وەرا و نایەی سەر قنگەو، تەکانێ دا پێ ئەمانێ چۊ گوڵوومەی وەفر بێ‌گیان بۊ و دەسە لێ چەکان، دوبارە وە شانەو دا لە زەوی و تڵپەی هات. ئڕا گڕێگ چەو بڕییە ناو چەو باوگێ و لەینوا وەفرەگە دا ملێیا. هاتەو، چەوێگ هڵاوردە ئەسپەگەیا و چناوکەی دریژێ لە ناو وەفرەگە، لە شوونەگەی خوەی ئڕا گڕێگ گریێ وسانەو. وەلای سەرێیا رەی بۊ و لە وەر زگێ وسا، تماشایگ وە لەشێیا کرد و چێیە بەخەڵێیەو و ئیسفای هڵمێ گرت ک لە لەش ئەسپ هەڵسا و لە ناوەی هۊردەواڵەی وەفرەگەوە پسای چێیە ئاسمان. یەی جار پشت دا گەرمای لەش کەفتگێ و یەی جار زگ کردەو پێ. لەوای ئاوەلەمێگ دەسەیلێ کردە ناودەسان ئەسپا تا گەرمای لەشێ گوو بارێدەو پێیان. دی ئەسپ لە رکیان وساوە و جم ئەو خوەی نەخس. دۊایین هەناسەی چەن پڕۊکەی وەفر تاوانەو و گیان دا. وەیشت سەرما وە حەدێگ کاری بۊ نە وێرس لە بەخەڵی باێدەو دەر و نەیش دڵێ هات لە بەخەڵ گیاندار مردگێ بمینێ ک ئڕا گڕ تر لەشێ بوودە بەشێگ لە وەفرەگە.
– با! ئێ هەواوگە فرە خەتەرە، هەرکەس لێ بوودەو گل وە خەیر خاون نیەود، خوەزێمەو گوڵیار ک مانگێ پێش گلەو خوارد و دی ئەو خوار نەهات و ئێ هەواوگەی خەتەرە دی نیەۊنێ.
– رووڵە! چ خوەزێیەو گەنێگ خوازی، ئایەم کەی تۊەنێ لە ناو دڵ و بان کۊەسان بژیەی؟ یا ئایەم کەی تۊەنێ بێجگە یەگ کارێ بکەی بژیەی! ئەو دۊەتیشە ک ت ناوێ تیەری، ئەگەر دۊەت گووشگرێگ بۊاتا، لەی یەی مانگە ک ئەو خوار نەهاتێیە، تۊەنس لانکەم ده دوانزە بار وەل ئیمەیا باورداد.
– ئاخر…..
– ئاخر چە؟ ئەو دۊەتە بایەس فکر لە ژیان ئێرنگەی بکردا، بایس فکر لە یە بکردا ک پۊلێ جەمەو بکەی ک یەی زەمانێ پیر بۊ لە ورسی نەمرێ.
– نەیدن چە وە سەرێ هاوردن؟! باوگێ ژیان لێ حرام کردۊد!
– خوو ئەوەسە باوگیشێ مرد. هێمانێ لوو کفنەگەی وشکەو نەۊە. ئێ دۊەتە ئەگەر باوگ ئڕای مهم بۊاتا خوو لانکەم هاتەو و لە پرس باوگێ بۊەی.
– خەیاڵ کەی بایدەو خوار دی هەرلەیوا هیلنەی. ئەوسایشە سەد باوگ ئڕای راسەو بۊد تا وە ئیسە بڕەسێ، کافیە بایدەو، هەر کەس لەولایا تێد و بوودە باوگێ. هە چمانێ دۊەکە بۊ ک چ کردێ وە سەرێ هاوردن.
تەوار سای سەرێ ئەو خوار بۊ و کڕ گووشیش لە خوەی بڕی.
دلێر چوار پەنج گام لە دۊاتر سەر ناۊدەو شوون باوگێ، هەرچەن تلویزیونێ ک وە کووڵ دلێرەو بۊ وە قورسی یەخچاڵەگەی کووڵ باوگێ نەبۊ، ئەمانێ هەر لە شوون باوگێ رێ کرد و شەکەتی و خەو ئامانە لێ بڕۊد. لەی دەمە ئەسپەگەیان سڵم کرد و نەچێ؛ تەوار سەرێ ئەو خوار بۊ و بار قورس کووڵ خوەی، گام نانێ بێ‌ئاگاوە کردۊد و هەوڵ دا ک هەرچێ زۊتر لە ملەگە رەی بوود و تەز قولێگ دەربکەن. تەوار رەسیە شان ئەسپ و تواس بکەفێدەو نوای.
- ئیست!
وەگەرد واژابۊن وشەی “ئیست” لە ناو سەرێیا، جارتر چرچگیاوە و لە بەخەڵ ئەسپ هەڵساو پا. چەوێ کەفتە یەخچاڵێ ک لە خواریانەو کەفتۊد. دەسەیلێ گوو نیاشتن ک تناف دەورەگەی بکەیدەو. وە دەم و دگان چەکانەی، تەل و تەبەقەگان ناوێ خسەو دەرد و خوەی چەپانە ناوێ. یەخچاڵێگ بێ‌گیان و تیەریک ک چمانێ لە وڵات تر ئڕا نەوجوان چواردە ساڵانێگ لەوای دلێر سازیابۊد. هەم فرە شەکەت و هەمیش لە وەیشت ترس نەتوانس هیچ بڕیارێگ بەی. گڕێگ چەوەیل بەسا، ئەمانێ گری و فکر نەهیشت ک بخەفێ و سەرما حساوی کاریێ کردۊد. دەنگ تەوار ژنەفت.
– رووڵە بەو دەرم بار. لەرز بڕیەم، دگانم بان دگان نیەگرێ….. خنکیام….
وە هەڵەداوان لە یەخچاڵ دا ئەودەر و وە دەس پەتی وەفرەگە لە بان تەوار دا ئەو لا. وەل وەفرەگەیا جام جام خۊن هاتەو بان. خۊن گەرمێ ک چێیە مل وەفرەگەیا و تاوانەوەی. دەسێ لە لەشێ گیر کرد.
– مەیلا نەمرم…
خۊنێ رێیا داگرت و وەرە وەرە وەفرگە تاوانەو، هڵم لە گەرمی خۊنێ هەڵسا ئەمانێ جمێ ئەو لەشێ نەکەفت. وە زوور باوگێ کڕان وەرەو لای یەخچاڵەگە. یەخچاڵێ ک وە پشتەو کەفتۊد و ئڕا دلێر دژوار بۊ ک باوگێ بنەیدە ناوێ. وە نکەجڕی و زوورە ملی باوگێ تا دوکوتی هەڵگرت، پشتێ نا کەم یەخچالەگەوە، پەلام هەر دو پای برد، شان خسەو ژێرێ و قۊتەی دا ناوێ. وەفرەگە دوبارە پاودانگێ نا و دایا. دلێر خوەی خسە مل لەش باوگێیا ئەمانێ هەرچێ کووشا لەی ناو یەخچالە جیانەو نەبۊ. خوەی کیشا ئەو دەر و دەرەگەی ناوە. قولەیل باوگێ نوای بەسیان دەرەگەی گرت و دەرەگەی خاس ئەو یەک نەهات و وە نیمەواز مەن. دوبارە پەلام لای ئەسپەگە برد و زوور فرەیگ لێ کرد، نەتوانس بخەیدەی وە ئەو دیما و لە شوونەگەی -ک گاهەس هێمانێ گەرمی لەشێ زەویەگەی ژێرێ گەرم هیشتۊد – کەمێگ هڵاژیەی، زوور کردنێ بێ‌وەلیفەت بۊ، جل ئەسپەگە کەنی و پێچانە خوەیەو و پشت دا لە ئەسپەگەو.
⸋
گڕێگ بێ‌دەنگی سا داخسۊد و تا ئەندازەیگ هیچ کرچەیگ لە دووڵ و دەروەن و دەور وەرێیانیشە نەهات. چمانێ دنیا لە شوونەگەی خوەی وساۊدەو و بێجگە لە وارین وەفر هیچ جۊلەیگ تر وە چەوا نەهات و هیچ دەنگێ نەژنەفتریا. دلێر پشت داۊد لە جنازەی ئەسپەگەوە و ئیسفای پڕۊکە پڕۊکەی وەفرێگ گرت ک لەوای وەفرشادی ناو سۊر بۊ و سەردیێ هس نەکرد. بێیەگ چەو بپرتنێ لە لوو پرۊکەیل وەفرەو چەو بڕۊدە تاۊسەگەی باوگێ و هۊردەو بۊد لە قولەیلێ ک وە دەرەو بۊن. هەر لە شوونەگەی خوەی لە وەر زگ ئەسپەگە – بێیەگ دەنگێ بژنەوێد یا قسەیگ بکرێد – پاڵەو داۊد. دەس چەپێ دەس برد و دەزۊنکێ ک گوڵیار هاوکڵاسیێ داۊدە پێ، لە گیرفان دەرهاورد. و بووێ کرد و سفت لە قول مشت جەڕێیەو دا. دەر یەخچاڵەگە واز بۊ و قولەیل رەق باوگێ هەر وە دەیشتەو بۊن. وە دەس راس جار جارێگ وەفرێگ ک لە سەر گوونا و دیمەنێ تووژ بەساۊد ماڵی و دەزۊنکەگە لە قول مشت فرەتر جەڕانەو.
باوگێ دەس ئڕای دڕا کرد ئەوەیشە وە بێ‌دەنگ. دلێر دەسێ گرت و لە ناو یەخچاڵەگە دەرێ‌هاورد. شوون پای خوەیان کردنە دی و لەو هەواوگەی سەختە چێنەو بان، هەنای رەسینە سەر رێیەگەو دەمەو شار بۊن، قولەیل تەوار لە جمیان وسانەو. زوان هەر دوانێیانیش – لە بێ‌دەنگیێ ک سا داخسۊد- گریە بەساۊد. تەوار وە تک دەس دلێر رەسانەو ک بایە هەڵگەردێدەو و چشتێ بارێ. دلێریش لە مەنزوورێ رەسیەو، وە نیشانەی بێ‌دەنگی سەرێگ لەقان لە شوونەگەی خوەی نیشتەو زەوی و تماشای گامەیل باوگێ کرد ک چەنێگ بێ‌کرچە هەڵگرێدان.
تەوار دوبارە لە لاپاڵ و هەواوگەگە نەمیا. هڵایە ئێ هەواوگەیشە، لە هاتن و چێن، هامارا بۊد و کوورە رێیێگ کەفتۊد گیانێ. هەرچێ زور کرد لە یەخچاڵەگە ک دەرەگەی بنەیدەو، زوور کردنی بێ‌وەلیفەت بۊ و ئەویەک نەنیشت. پشت دا لێیەو و هەرچێ قاڵ کرد دەنگێ وە گووش دلێرا نەچێ ک باێدەو مێیەتێ و پشت‌بارێ بەی. پشت دا لیێەو و وە نکەجڕی هەڵگرتەی. بیس سی گامێگ مەنۊد بڕەسێدە بان، دلێر نەمیا و دا لە قەیێ. وە چەواشەوە پا نا شوون پای باوگێ تا رەسیە بان سەر ئەسپ. جلەگە لە کووڵ خوەی کەنی و خسە مل ئەسپەگەیا، سەر هەوسارەگەی گرت و زوورێ لێ کرد، تەکانەو پێ نەکەفت، لە پشتا نقیزەی نا، هیچ جمێ نەخوارد. هەر کارێ کرد نە دەنگێگ و نەیش جۊلە لێیەو نەهات. چەو بڕیە ناو چەوێ. ئەو چەوێیە ک ئەو بان بۊ، وێنەیگ لە پرزەیل وەفر لە ناوێیان رەنگەودان. دلێر ناهمێ بۊ و زانس هاتێ ئێ ئەسپە دی هیچ وەختێ نەڵسێ. چەو لە ناو چەو ئەسپەگە جیاوە نەکرد و پشتەڵپشت لێ دۊرەو کەفت. هڵایە تا بان رێیە ئەسڵیەگە هەر قنگەڵقنگ چێ و چەو لێ نەهەڵگرت. دەس لە پا شووڕتر، پەریشان و پەکەر پای لە یەخچاڵەگەی باوگێ گیر کرد و تواس وە پشتەو قۊتە بوەێدە ناوێ، بێیەگ دەسێ بەێدە گەز خوەی گلەو دا و نەیشت بکەفێدە ناوێ.
باوگێ یەخجاڵەگە نەداناۊد و هەر وە کووڵێیەو بۊ و تەنانەت دی دەسیشە پێیەو نەگرت. چەوەڕێیێ دلێر بۊ تا وەل یەکا بکەفنە رێیا. هەرچێ قیڕان و هاوار کرد دەنگێ ئەو بان نەهات، هەنای لار یەخچاڵەگە لار خوەی داپووشاۊد لە لا راسەو لاوەکرد و ئشارەی دا لە ک داجمیەن، دلێر پشتێ ئەو باوگێ بۊ و نە دەنگی ژنەفت و نەیس ئاماژەگەی دی و باوگێ هەر دۊرەو کەفت.
دلێر قول مشتێ سسەو کرد و چەوێگ هڵاوردە دەزۊنکەگەیا و لە تەرم باوگێ هۊردەو بۊ. سەرما ئازای جەسەی تەوار رەژۊدەو، جنازەیگ ک رەقێیەو بردۊد، بۊدە بەشێگ لە یەخچاڵەگە. گشت گیانێ لە وەیشت زقم و کڕیوە لە گوو کەفتۊد. چەن جارێ تەکان دا ئەو خوەی ک دەس لە دلێر دڕا بکەی. ئەمانێ دەسەیلێ وە لایا رەق هڵاتۊن و دڕا نەبۊن. تمام هاز گیانێ خسەو کار و جمێگ دا وە خوەی. هارەلەقی فرەیگ کرد تا توانس لارەو بوود. وەگەرد ژێربان بۊنا، یەخچاڵەگە لە بانا لەشێ داوڕی. قولەفڕی فرەگ کرد و وەل پەلەقاژەیا خۊن زایە قولەیلێ و وە دەم لەتربەسانەو هەڵسا ئەو پا. هاتە وەرا و چێیە پشتا، قورسی یەخچاڵ هاز قولەیلێ چنۊد. کەفتۊدە ناو کوردەنامووسی و لە ژێرێ تاوشت هاورد و نەیشت بڕمێ. هەنای راسەو بۊد، یەچاڵەگە بۊدە پەڵتاوێگ و تا پشت قوڵەپەیێگ ریچەرمێ کووخ‌داگێ داگرتۊ. چەوەیل دلێر چمانێ سەحنەی مهم فیلمێگ دۊنیاد، بێجگە لە بوونەوەر دوپایگ وە لەش و لار چوارپاڵو(مکعبی)ێگەو، چشت تر نەی. ئەو بوونەوەرە لە پاڵەگە کیشا ئەو بان و کەفتەو سەر رێیە ئەسڵیەگەی. بێیەگ شەکەتیەو بخوەی رێ خوەی ترکان و چمانێ نەتواس دلێر وەلا بوەی. لە پامان ملەگە نزیکەو بۊ. رنۆ وەفرێگ ک دۊەشەو هەرەس کردۊد رێیە پێ نیا دەرە تێ بکەی. هەوگلێیەو بۊ و لە کەمار هەواوگەگە شەکەتی پسای زێفە لێ برد. هڵایە چشتێگ نەماۊد ک سفێدەی بەیان بەی. پا ئڕا تیق جفت نا و تواس یەخچاڵەگە لە کووڵەو بکەی، کەفتەو هۊرێ ک ئەگەر ئێ یەخچاڵە دانەی، خاوەن بارەگە پۊلەگەی پێ نیەێ و قرامەتیشێ لێ سێنێ، بەتاڵێیەو بۊ و لەینوو داجمیا. ئاوێ نەۊ ک ئاویاری لە وەرێ بکەی، شەکەتی حساوی هاز لە گیانێ چنۊد. شان ئڕای لارەو کرد ک دانەێدەی، ئەمانێ جمەو پێ نەکەفت! عەسابێ خراو بۊ و قین کرد ک لەی هەواوگە بخەێدەی ئەو گل. گشت هاز گیانێ خسەو گل و خوەی لەرانەو، چمانێ یە ساڵان فرەیگ بۊ ئێ یەخچاڵە چەوسیاسە ناوشانێیەو و جمێگ ئەو پێ نەکەفت. چەن جارێ قوڵ ئڕای تیق جفت نا و هەرچێ خوەی شەکانەو، ئەمانێ هەر لە کووڵێ جم نەخوارد.
- ئیست!
وەل ئیست سەربازا تا ناو گڵاڵ پل خواردن و بۊنەو گل. هڵایە ئیست سەرباز و رمەی یەخچاڵ و هاوار تەوار وە یەکەو رۊدا و تێکەڵ‌بۊن ئێ گشت دەنگە، بێ‌دەنگی شکان و دلێر تۊەنس بژنەوێ؛ وە یەیهەو ڕاچڵەکیا و کلگێ کەفتەو دەزۊنکەگەی گوڵیار و میەرگ و زەنگیانە چۊچیا لە ئاسمان. لە شوونەگەی خوەی بێ‌کرچە وساۊد و پێچەڵپێچی رێیەیل سەخت کۊەسان دەنگەیل فرەیگ وە ناو مێژگێیا پێچ خواردن.
مونیخ مارس ٢٠٢٠
تەرمێک بۆ ژیان
ژیار جەهانفەرد
وەرگێڕان لە کوردی خوارینەوە: سارۆ خۆسرەوی
.
- ڕاوەستە!
لە گەڵ دەنگی ڕاوەستەی سەرباز، جەستەی ئەسپەکە لە گەڵ جەستەی تەوار تێکەڵی یەکدی بوون و هەتا بناری دەربەند خلۆر بوونەوە و بە سەر یەکدا تەپانتلیان دەکرد. دلێر کە چەن هەنگاوێگ لە دواوە بوو تاوێک واقیوڕما و چاوی نەتروکاند تا ئەو کاتەی دەنگی بەربوونەوەیان لە بناری دەربەند و لە نێوان لق و پۆپی دارە بەڕۆوە بەرزەکان بە گوێی گەیشت. تەلەفزیۆنەکەی کۆڵی خلۆر بووەوە، دەستێکی هێنا بە بە جەستەی خۆیدا. کاتتێک زانی گولەی بەرنەکەوتووە، بە پەلە و بە هەڵەداوان خۆی خلۆرکردەوە بۆ خوارێ. کەوت بە سەر دار و دەوەنا، جار ناجارێک دەخزا و پێی لە ڕیشەی دار هەڵدەکەوت یان پێی لە سەر بەفر هەڵەخلسیا و دەکەوت. بە دەم گینگڵ خواردنەوە، لە گەڵ هەرەسی بەفر خزا بۆ ناو دەربەندەکە. تەوار، جەستەی پێکابوو، لە دوو لاوە فیشەکی بەرکەوتبوو، خوێنی لە گەڵ خوێنی ئەسپەکە ئاوێتە ببوو. چاوی لە ئەسپەکەی کرد، بینی چی ئەسپەکەش دوو فیشەک بەر ملی کەوتووە، بەڵام وەک تەوار نەپێکابوو. ئەسپەکە لە تاو ئازار سمکۆڵانی دەکرد و دەیهیلاند و خوێن بە لاملیدا فیچقەی دەکرد. جەستەی ئەسپەکە لە ناوقەدڕا بۆ سەرێ جەستەی تەواری داپۆشیبوو، جەستەیەک کە وەک شەپۆلی دەریا هەڵدەکشا و دادەکشا. بوغزێکی سه‌رد و خوێناوی قوت دا و له به‌ر ئه‌وه‌ی ده‌م و ددانی له قوڕ و به‌رد و به‌فرا گەوزێندرابوو نەیتوانی بقیڕنێت و هاوار بکات. وێل و پەککەوتە هه‌موو هێزی وه‌به‌ر خۆی هێنا تاکوو هه‌ستێته‌وه، به‌ڵام بێ‌سوود بوو. دلێر بە دەستە لەرزۆک و خوێناوەیەکانی، گورێسێک کە پارچە(قطعە)گەلێکی لوودرێک لە کۆڵی ئەسپەکەی پێی بەستبووەوە، کردەوە و پارچە ئاسنینەکان لە سەرێڕا خلۆر بوونەوە و لە چەند متری خوارەوەی خۆەیانەوە دان لە گابەردێک و گیرسانەوە. بە ئاستەم توانی جەستەی باوکی لە ژێر لاشەی ئەسپەکە دەربێنێ. بە دەم لەرز و سەرماوە خوێنی هەڵهێنایەوە و و خوێنی ده‌خوارده‌وه. بوغز گەرووی دلێری گرتبوو و بێ ئەوەی دەنگێک یان هاوارێکی لێوە بێت، هەر بە دەوری خۆیدا دەسۆڕایه‌وه و ئارامیی لێبڕابوو. بە ترسەوە باوەشی کرد بە بابی دا و بە هەردووک دەستی توند گرتی، دەمی بردە بن‌ملی، خوێنی باوکی لێوی وشکی تەڕ کرد. هەنیسکی دا و هاواری کرد. دوو لاشە لە پاڵ یەک ڕاکشابوون و خوێنیان لێ دەچۆڕا. ئەسپەکە پتر لە پیاوەکە کەوتبووە پەلە قاژە و جارناجارێک به دەم ئازاره‌وە هیله‌یه‌کی نووزەئاسای کرد. زاری تەوار لە بەفر و خوێندا گەوزا بوو و بە دەم ئازارەوە بەفر و خوێنی وێکڕا قوت دەدا. بەردەوام خوێنی گەرم لە گەڵ قوتدانی بەفر لە قوڕگی دەهاتە دەرێ. خوێنێک کە ساڵانێکە بەری قوڕگی گرتووە، بەفرەکەی دەتواندەوە. سەلاجەیەک کە لە کۆڵی نابوو، لەوە دەچوو لە سێ متر خوارەوەی خۆی خلۆر بووبێەوە بۆ ناو دەربەندەکە.
لەو کاتەدا لە سەر ئاسۆیەکی بەرز لە ژووری سەریان گرووبانێک و سەربازێک سەرقاڵی جگەرە کێشان بوون و باسیان لە مەرەخەسی سبەی ڕۆژیان دەکردەوە. رێگا ئەوەندە شاخاوی و پڕ لە هەوراز و نشێوو بوو کە دەبووایە لە زۆر جێگا دا بە قۆنەخشکێ دابەزی بۆ خوارەوە. ڕێگایەک وەها کە هاتنە خوارەوە لێی ئەستەم بوو. لە زۆر جێگا تەنانەت دو کەس بە بێ‌باریش نەیاندەتوانی شانبەشانی یەک بڕۆن، بەڵکوو هەتمەن دوبوو کەسێک دەستت بگرێ یان گورێسێکت پێوە ببەستێت بۆ ئەوەی بەرنەبیتەوە. زۆر ئەستەم بوو دەستی کەسێک بگری بۆ ئەوەی لاقی نەخزێت و نەبێتە قوربانی. جەستە ماندووەکان کە ڕۆژ لە دوای ڕۆژ ماندووتر دەبن، ئێستە ئیدی ساڵانێکە لە گەڵ ماندوویەتی ئەوان ڕێگاکەشی تەسک و تەسکتر دەبوو. ئەوەندە تەسک کە زۆر جار مرۆڤەکان چاویان پێشی خۆیان نابینێت. هێستر و ئەسپەکانیش خەریک بوون بەرە بەرە وازییان لەم ڕێگایانە دەهێنا.مرۆڤەگان بە دڵخواستی خۆیان و چارواکانیش بە زۆرەملی و لە بەر ژانی نەقیزە هەموو شەوێگ ئەم ڕێگایەیان دەبڕی.
لە گەڵ تێپەڕینی رۆژگار ئەم ڕێگایە ئەستەمتر و لەوانەیە کێوەکانیش نزمتر و ڕێگاکانیش تەخت و هەموارتر بن بۆ هەڵکشان و داکشان. لە گەڵ تێپەڕینی ڕۆژگار دابەزین لەم ڕێگایانە ئەستەمتر دەبوو. بۆ هاتنەخوارە هێچ مرۆڤێک تا ئێستا نەیوانیوە بە باچاوی تەواو باز ئەم توولەڕێگایانە تاقیبکاتەوە. هەمیشە ناچار بوون دوای ئەسپەکان بکەون و چاو داخەن و بڕۆن بۆ ئەوەی تا زنار و هەڵدێڕگە بەرزەکانی خوارەوەی خۆیان نەبینن و لێیان ڕەو نەکەن. بۆ ئەمیان ناچار بوون ئاوڕێک لە چوار دەوری خۆیان بدەنەوە و تەنیا لە ژێر چاوەوە پێ بنێنە شوێنە سمی ئەسپەکان و ئەو ڕێگا باریکانە تەخت بکەن تا مناڵەکانیان لە ڕێگا دا بگەن و یارمەتییان بدەن.
ئەمە ساڵانێکە، لە هەر چوار وەرزی ساڵەکەدا بناری ئەم ڕێگایانە دەقنەوە و خوێن دەردەدەن. لە بناری هەر دەوەنێک زنە و کانیاوێکی خوێناوی هەیە. ئەو خوێنەی کە لە گەڵ گیا و درەختەکانی قەراغی ڕووبار ئاوێتە دەبن و دەڕژێنە بەنداوەکانی خوارەوەی خۆیان. ئەم کوێستانە لە خوێندا سوور هەڵگەڕاوە و ساڵ و مانگی بۆ نییە. ساڵانی زوو ئەوە تەنیا کانیاوەکان بوون هەڵدەقوڵین و دەشت و دیمەنیان سوور دەکرد، بەڵام ئەمە چەند ساڵێکە کوێستانەکان هەڵدەقوڵێن و زووخاو دەردەدەن. کاتێک کەمێک درەنگتر هەڵقوڵێ، بەنداوەکان زۆتر هیلاک دەبن و لە کاتی تینوویەتی زاریان دەکەنەوە و قەپاڵ دەگرن. هەموو جارێک پەلێکی کوێستان هەپەلۆش دەکەن، ئستا ئیدی تا ڕادەیەک لایەکی چیاکانیان خواردووە و تا سەر ئێسقان دایان پاچیوە. ئەوەندە قەپاڵیان لە بنار و بەرزایەکان گردووە، لە زۆر شوێندا ئیتر هیچ جۆرە گیا و درەختێک شین نابێتەوە. مرۆڤەکان کاروان کاروان پەنا دەبەنە کوێستانەکان. ژنەکانیش ڕاهاتوون ملی ڕێگەی کوێستان بگرن، هەنگاوێک لە پێش پیاوەکان دەستی مناڵەکانیان دەگرن و هەڵدەکشێن بۆ سەرەوە. لە بەشێکی کوێستانەکە ڕێگاکان ئەوەندە بەرتەسک و ناهەموارن، تەنانەت هیچ دایک و باوکێک ناتوانێ دەستی مناڵەکەی بگرێ و ناچارن دەستی یەکتر بەربدەن و بە دوای یەکدا ڕیز ببنەستن. هەندێکیان لە کاتی داکشان بۆ خوارەوە کاتێ چاویان کەوتە ئەم هەڵدێرگە بەرزانە و ئەم توولەڕێیانە که تەنیا ڕێگای داکشان بوون بۆ دابەزین لە کوێستان، بارەکانی کۆڵی خۆیانیان خست و جاریکی دی لە گەڵ کاروان نەکەوتن.
دلێر قۆڵی قامسەڵەکەی بەری خۆی دڕاند و لە ملی باوکییەوە ئاڵاند و شەتەکی دا. بەڵام هەروەها خوێنی لە بەر دەچوو. لە گەڵ توندکردنەوەی گرێی قامسەڵەکە لە سەر برینەکەی، تا دەهات زیاتر خوێنی لێی دەچووڕا و لە سەرەوەی قۆڵەکانی قەتماخەی دەبەست. قۆڵی قامسەڵەکەی نەیتوانی بەر بە خوێنەکەی بگرێ.
دلێر لە بەر خۆیەوە وتی:
- باوکە! تۆ پیاوی ڕۆژی تەنگانەی. هەستەوە
فرمێسک بە چاوەکانی تەوار دا دەهاتە خوارێ. زاری کردەوە شتێک بڵێ، لە جێگا بزووت و چاوەکانی ئاوەژوو بوون.
دلێر پەکی کەوتبوو و نەیدەزانی بەو سەرما و رێبەندانە چ بکات. نەیتوانی باوەڕ بە مەرگی باوکی بکات و جەستەی بێ‌گیانی هەروەها لە چۆڵەوانی بە جێبێڵێت. بە دەستەکانی بەفرەکەی هەڵدایەوە و جەستەی خزانە ژێر بەفرەکە. بۆ ئەوەی جەستەی بەدەرەوە نەبێت، بەفری بە سەردا کرد و شاردیەوە. ئەسپەکەش هەروەها لە گیانەڵا دابوو و خوێنی لە بەر دەڕوێشت و خوێنی لەشی و سێبەرەکەی لەو مانگەشەوە بەفرەکەی ڕازاندبووەوە.
کەش و هەوا تا دەهات سەردتر دەبوو و جەستەی دلێریش پتر لە سەرمادا تەزیبوو. دلێر لە بەر سەرما زمانی نەهاتە گۆ و هیچ ئاگای لە دەستەکانی نەمابوو. خۆی خزاندە ژێر سکی ئەسپەکە بۆ ئەوەی گەرما بە جەستەی دابگەڕێ و گەرم بێتەوە. ئەسپەکە بە دەم ئازارەوە لە ناو خوێنی خوێدا دەتلایەوە و دلێریش مادوویەتی و پەشێوی و ساردی پەکی خستبوو و قسەکانی خۆی و باوکی وەبیر هات.
– زۆر ماندووم، هێزم تێدا نەماوە.
– رۆڵە منیش پشتم ڕاست نابێتەوە. خۆڕاگربە، چەند خولەکی دیکە پشوویەک دەدەین، دەنا لە کاروان بە جێ دەمێنین.
– لاقەکام ئیتر هێزیان تێدا نەماوە، دەزانی لە کەیەوە نەخەوتووم. تازە چەند رۆژێکیش دەبێت نەچوومەتە خوێندنگە. وانەکانم هەموو کەڵەکە بوونەتە سەر یەک. تازە چیتر مامۆستاکان و بەڕێوەبەری خوەێندنگەکە وەرم ناگرنەوە.
– هەر ئەوەندە بە هێزی؟ تۆ دەبوایە کوڕی ڕۆژی تەنگانە بای…. ڕۆڵە! دەڵێن کوڕ سیای بۆ ماوەی سێ شەو و سێ ڕۆژ لەتە کێوێکی لە کۆڵ ناوە، غورووری ڕێگەی پێنەداوە لە ژێر باری گران بکەوێ، بە زناراندا سەرکەوتووە و دەوری دونیای پێ داوە.
“وەک ئەوەی خەوی لێکەوتبێ” بە دەم هەنیسک دان و لە بەر خۆیەوە وڕێنەی دەکرد.
سەر لە نوێ گەڕایەوە بۆ لای جەستەی بابی و بە پەلەپەل بەفرەکەی لە سەر لادا. دەمی نا لای دەمی بابییەوە، لە بەفرەکە سەردتر بوو. ئەو جارەیان سەرما زۆرتر کاری تێکردبوو و خوێن بە لاملیدا قەتماخەی بەستبوو. هەردووک دەستی گرت و لە سەر پاشەڵ داینا و ڕایشەکاند، بەڵام کاتێک کە دەستی لێبەردا وەک تۆپەڵە بەفرێکی بێ‌گیان دووبارە کەوت بەلا دا و ترپەی لێهەستا. بۆ تاوێک لە چاوەکانی بابی ڕاما و جارێکی دیکە جەستەی لە بەفردا شاردەوە. ئەوجار گەڕایەوە بۆ لای ئەسپەکە، لمووزە درێژەکەی لە نێو بەفرەکە، بۆ تاوێک گریانی لە بیر بردەوە. بە لای سەریدا تێپەڕی و لە بەر سکی ڕاوەستا و چاوێکی لە جەستەی کرد و خزایە ئامێزی و چاوەکانی بڕیبووە هەڵمێک کە لە لاشەی ئەسپەوە بەرز دەبووەوە و لە بەینی کلوووە بەفرەکانەوە هەڵدەکشا بەرەو ئاسمان. جارێک پشتی دەکردە گەرمای ئەسپەکە و جارێکیش سکی. وەک کۆرپەڵەیەک دەستی لە دەستی ئەسپەکە ئاڵاند تا گەرمایی لاشەی هێز و وزەی وەبەربێنێ. ئەسپەکە لە پەلەقاژە کەوتبوو. دوایین هەناسەی ئەسپەکە چەند کلووێک بەفری تاواندەوە و گیانی تێدا نەما. سەرما ئەوەندە کاریگەر بوو نە دەیوێرا لە باخەڵی بێتە دەرێ و نەیش دڵی دەهات لە ئامێزی گیاندارێکی مردوودا بمێنێتەوە کە بۆ تاوێکی ترە دەبوو بە بەشێک لە بەفر.
تەوار لاقی هەڵکەوت و سەرەوخوار بەربووەوە. هەردوو دەستی دا گەز بۆ ئەوەی نەکەوێ بە لادا و سەلاجەکەی بشکێ. بە دەمما کەوتە سەر بەردێگ و دەم و دەستی لە خوێن دا شەڵاڵ بوو. تا هێزێ تێدا بوو بە نرکە نرک شانی دا ژێر بارەکە و تەکانی خوارد بۆ پێشەوە. لە کاتی ماندوویەتی هەر لاقێکی بەرەو لایەک دەڕوێشت. ئاستەم بوو لە ژێر گرانی ئەو بارە قورسە دا دەستماڵێک لە گیرفانی دەربێنێت و خوێنی دەمی پێی پاک بکاتەوە. ئاوڕێگ لە کوڕەکەی دایەوە و وتی:
– ڕۆڵە ئەوەتا ئەو ڕێگا ناهەموارەشمان تێپەڕاند، تەنیا ئەو ئاسۆیە کە لە پێشماندایە ماوە،دان بە خۆتدا بگرە، شتێکمان نەماوە سەرکەوین.
کوڕەکە ماندوو و هیلاک بوو حەزی دەکرد هەرچی زووترە بارەکەی کۆڵی دانێت و پشوویەک بدات، بەڵام چاوی لە خەڵکی کرد کە هەموو لە پێشی ئەوان دەڕوێشتن، وەخۆ کەوت و وتی:
– بابە، ئەوەتە هەموو لە ئاسۆ ئاوا بوون.
– رۆڵە هەموو بە زەحمەت ئەم رێگا ئەستەمەیان بڕیوە.سەبرت هەبێت، ئێمەش سەرەنجام ڕێگاکە دەبڕین.
– یانی ئەم ئاسۆیە بە جێ بێڵێن، ئیتر تەواوە؟!
– ئەرێ ڕۆڵە!
– ئەگەر تا بەیانی بگەینە ماڵ باش دەبێ، لە بەر ئەوەی بەیانی دەچمە خوێندنگە، هەرچەن ئەم شەویش خەو نەچووەتە چاوانم.
– ئەڕێ کوڕە شێرینەکەم! ئیمە لەمێژ ساڵە خەو لە چاوانمان تۆراوە. هەر هەرکە گەیشتینە ماڵ تۆ بچۆ بۆ خوێندنگە و منیش یەکسەر دەچم بۆ نەخۆشخانە. بەشکەم خاوەنی بارەکە، دەستبەجێ پۆڵەکەمان بداتێ. ئەمجارەیان دڵنیام هیچ دوکتورێک بە بێ‌پۆڵ ئاوڕمان لێناداتەوە.
– باوکە ئەم دوکتۆرانە بۆ بە قەرز کار ناکەن؟ باشە خۆ هەڵنایەیین لە دەستیان، سەرنجام پارەکەیان دەدەینێ.
– رۆڵە نابێت، ئاخر دوکتور چۆن بە قەرز کار دەکات؟ ئەوان خاوەنی پلەو پایەی بەرزن، مرۆڤ هەر ڕووی نایە باسی قەرزیشیان لە گەڵ بکات.
– ئەی بۆ دەبێ ئێمە بە قەرز کار بۆ کابرا بکەین؟
تەوار منە منێکی کرد و چیتر هیچی نەگوت.
- بابە! ئەم هەڵدێڕگە زۆر ترسناکە، هەر کەسێک لێی بەربێتەوە، تازە نابێتەوە بە مرۆڤ. خۆزگەم بە گوڵیار کە مانگی پێشوو گەڕایەوە و چیتر دانەبەزی بۆ خوارێ و ئەم هەڵدێرگە ترستاکە نابینێ بە چاو.
- ڕۆڵە! هیچ کات خۆزگەی وا مەخوازە، مرۆڤ کوا دەتوانێ لە کەژ و کێوان بژیت؟ یان مرۆڤی چۆن دەتوانێ بە بێ‌ئەوەی کار بکات بژیت. ئەو کچەش کە تۆ ناوت هێنا، ئەگەر کچێکی گوێڕایەڵ بوایا، لە ماوەی ئەم یەک مانگە کە کاروانچیەتی نەکردووە دەیتوانی لانیکەم دوازدە باری لە گەڵ ئێمەدا هێنابا.
- ئاخر…..
- ئاخر چی؟ ئەو کچە دەبوایە بیری لە ژیانی ئێستای بکردایەوە، دەبوایە بیری لەوە کردبایەوە پۆڵێک بۆ داهاتووی خۆی کۆ بکاتەوە کە ڕۆژگارێگ پیر بوو لە برسان نەمرێت.
- نەتبینی چ دەردێکاین پێدا، باوکی ژیانی لێ تاڵ‌کردبوو.
- خۆ ئەوەتا بابیشی مردووە و هێشتاش کفنەکەی وشک نەبوو. ئەم کچە ئەگەر بنەماڵەکەی بۆ گرینگ بایە لانیکەم دەهاتەوە و بەشداری لە پرسەی بابی دەکرد.
- پێت وایە دابەزێت بۆ خوارێ، هەر بەو ئاسانییە لێی دەگەڕێن. ئەو کات سەد بابی لێ پەیدا دەبێ. لە گەڵ هاتنەوەی هەر کەسەو خۆی لێی دەکاتە باب. هەر دەڵێی دوێنێ بوو، مەگەر لە بیرت چووەتەوە چیان لێکرد.
تەوار سەری داخستبوو، ملی رێگاکەی گرت و هیچی نەگوت.
دلێر چوار پێنج هەنگاو لە پاشی باوکی دەڕوێشت، هەرچەن تەلەفزیۆنەگەی کۆڵی دلێر بە ئەندازەی سەلاجەکەی کۆڵی باوکی قورس نەبوو، بەڵام هەر بە دوای باوکیەوە بوو و ماندوویەتی و بێخەوی بڕستی لێی بڕیبوو. لەو کاتەدا ئەسپەکەیان سڵی دەکرد و نەدەڕۆیشت. تەوار هەروەها سەری کردبووە خوار و ئاگای لە قورسایی بارەکەی نەمابوو، هەوڵی دەدا هەرچی زووترە لە ئاسۆ تێپەڕێ و پشوویەک بدات. تەوار گەیشتە پاڵی ئەسپەکە و دەیویست پێشێ بکەوێ.
- راوەستە.
لەگەڵ دوبارەبوونەوەی”راوەستە”ی لە ناو سەریدا، جاریکی دیکە راچڵەکا و لە ئامێزی ئەسپەکە هەستایەوە، چاوی کەوتە سەلاجەیک کە لە خوارەوەی کەوتبوو. دەستەکانی وەها لە سەرمادا تەزیبوون نەیتوانی گورێسەکەی دەوری لێبکاتەوە. بە دەم و ددان گرێیەکەی کردەوە، شتوومەکەکانی نێوی فڕێ دا دەرێ و خۆی لە ناوی مەڵاس دا. سەلاجەیەکی بێ‌گیان و تاریک بوو. هەر لەوە دەچوو لە وڵاتێکی تر بۆ تازە لاوێکی چواردە ساڵی وەکوو دلێر دروستیان کردبێت. دلێر لە بەر ماندوویەتی و لە ترسی گیانی نەیتوانی هیچ بڕیارێگ لە سەر چارەنووسی خۆی بدات. بۆ تاوێک چاوەکانی لە سەر یەک دانا، بەڵام گریان و بیرکردنەوە خەو لە چاوانی تاراند و سەرما بە تەواوی کاری تێکردبوو. لە پڕ گوێی لە دەنگی تەوار بوو .
- ڕۆڵە وەرە دەرم بێنە. سەرما بڕستی لێبڕیوم، زمانم نایەتە گۆ…. تاسام…..
بە پەلە لە سەلاجەکە دەرپەڕی و بە دەستی خاڵی بەفرەکەی لە سەر باوکی لادا. لە گەڵ بەفرەکە جامی پڕ لە خوێن هەڵدەچوو. خوێنێکی گەرم کە دەڕژایە سەر بەفرەکە دەیتواندەوە. دەستی گەیشتە لاشەی باوکی.
- لێنەگەڕێی بمرم…
خوێن دەچۆڕا و بەرە بەرە بەفرەکەی دەتواندەوە، هەڵمی گەرمای خوێنی هەڵدەستا، بەڵام جەستەی نەدەجۆڵا. بە هێزی خۆی باوکی پەلکێش کرد بۆ لای سەلاجەکە. سەلاکەجەکە کەوتبوو بە پشتا، بۆ دلێر ئەستەم بوو کە باوکی بگوازێتەوە بۆ نێوی. دوای هەوڵدانێکی زۆر باوکی خۆی کێل کردەوە. پشتی نایە قەراغ سەلاجەکە، هەردووک پێی گرت، شانی وەبەردا و هەڵیدایە ناو سەلاجەکەوە. بەفر دوبارە دەستی بە بارین کردبوو. دلێر خۆی دابەسەر جەستەی بابیا، بەڵام هەرچی هەوڵی دا سەلاجەکە جێگای هەردووکیانی نەدەکردەوە. خۆی کشایە دەر و دەرگاکەی داخست. لاقەکانی بابی رێگر بوون لە بەستنی دەگای سەلاجەکە و دەرگاکەی هەروەها بە نیوەکراوەیی مایەوە.دیسان هەڵهات بۆ لای ئەسپەکە و زۆر پاڵی پێوە نا، بەڵام نەیتوانی وەریسۆڕێنی تا لە گەرمایی شوێنی لەشی تاوێک ڕاکشێت. هەوڵدانەکانی بێ‌ئەنجام بوو، پاڵی دا بە پشتی ئەسپەکەوە و هێدی هێدی جەستەی سڕتر بوو. دەستەکانی لە تاوی سەرما دەلەرزین. کورتان و جلی ئەسپەکەی لە خۆی ئاڵاند.
بۆ تاوێک بێ‌ده‌نگییه‌کی بەسام باڵی کێشا بە سەریاندا. هه‌ر دەتگوت دونیا له جۆڵە که‌وتوو و جگه له باران و به‌فر جوڵه‌یه‌کی تر به‌رچاو نه‌که‌وت و هیچ ده‌نگێکیش به‌رگوێ نه‌ده‌گه‌یشت. دلێر پاڵی دابووه که‌لاکی ئه‌سپه‌که‌وه و له‌و کلووە به‌فرانه ڕامابوو که له به‌فری شایی ده‌چوون. هیچ هه‌ستی به سه‌رما نه‌ده‌کرد. به بێ‌ئه‌وه چاوانی له سه‌ر یه‌ک دانێ له نێو کلووە به‌فره‌کانه‌وه چاوی بڕیبووه ته‌رمه‌که‌ی بابی. هه‌ر له شوێنه‌که‌ی خۆی و لە بەر سکی ئەسپەکە، به بێ‌ئه‌وه‌ی گوێی له ده‌نگێک بێت یان شتێک ببیستێت، پاڵی دابووەوە. دەستی چەپی برد و بازنەیەک کە گوڵیاری هاوکلاسی پێی دابوو، لە باخەڵی دەریهێنا، بۆنی پێوەکرد و توند لە نێو مستی گوشاردی. دەرگای سەلاجەگە ئاوەڵا بوو و لاقە وشکەکانی باوکیشی هەروەها بە دەرەوە بوون. بە دەستی ڕاستی جاروبار ئەو بەفرەی کە لە سەر ڕوومەنی ببوو بە دەمامک دەماڵی و بازەنەکەی نێو مستی زۆرتر دەگوشارد.
باوکی به بێدهنگی ده‌ستی بۆ درێژ کرد. دلێر ده‌ستی گرت و له نێو سه‌لاجه‌که هێنایه ده‌ره‌وه. شوێن پێی خۆیان دۆزیه‌وه و له‌و هەڵدێڕگەی سه‌خته سه‌رکه‌وتن. کاتێک گه‌یشتنه سه‌ر رێگاکه و ڕوویان له شار کرد، لاقه‌کانی ته‌وار بێ‌هێز ببوون. زمانیشیان له به‌ر بێدهنگی له گۆ که‌وتبوو. ته‌وار به ئاماژه‌ی ده‌ست دلێری تێگه‌یاند که ده‌بێ بگه‌ڕێته دواوه و شتێک له گه‌ڵ خۆی بێنێت. دلێریش له مه‌به‌سته‌که‌ی حاڵی بوو، به نیشانه‌یەکی خامۆشانە سه‌رێکی بادا و له شوێنه‌که‌ی خۆی دانیشت و چاوی له هه‌نگاوه‌کانی باوکی ده‌کرد که چه‌نده بێ‌ده‌نگ هه‌ڵیانده‌گرێ. ته‌وار دیسان ڕێگای هەڵدێڕگەکەی گرتەبه‌ر. هەڵدێرگەکە تا ڕادەیەک له به‌ر هاتوچۆ ته‌خت ببوو. هه‌رچه‌ند هه‌وڵی دا ده‌رگای سه‌لاجه‌که دابخاته‌وه، بێ‌فایده بوو. پاڵی پێوه دا و بانگی دلێری کرد، به‌ڵام ده‌نگی نه‌ده‌گه‌یشته گوێی دلێر تاکوو بێت و یارمه‌تی بدات. شانی وه‌به‌ر دا و زۆر به زه‌حمه‌ت هه‌ڵیگرد. بیست سی هه‌نگاوێگ مابوو سه‌رکه‌وێ، دلێر دابەزی و بەلای‌دا تێپەڕی. به پێچه‌وانه‌وه پێی نایه شوێنه پێی بابی تا گه‌یشته سه‌ر سه‌ری ئه‌سپه‌که. جلی ئەسپەکەی له به‌ر خۆی داکه‌ند و دای به سه‌ر پشتی ئه‌سپه‌که‌دا، چڵه‌وی گرت و ڕایده‌کێشا، به‌ڵام له شوێنی خۆی نه‌جۆڵا، به نه‌قیزه‌ش نه‌ده‌ڕوێشت به ڕێگادا. چاو له چاوانی کرد. وێنه‌ی کلووە به‌فر له چاوه‌کانی دا ده‌بریسکایه‌وه. دلێر هیوا بڕاو بوو و ده‌یزانی تازە چیتر ئه‌م ئه‌سپه وه جۆڵه ناکه‌وێ. تا سه‌ر ڕێگای ئه‌سڵی پاشتاوپشت چوو و چاوی له سه‌ر ئه‌سپه‌گه هه‌ڵنه‌ده‌گرد. په‌ککه‌وته و په‌رێشان پێی له سه‌لاجه‌که‌ی باوکی هه‌ڵکه‌وت و خه‌ریک بوو به پشتا بکه‌وێته ناوی، به‌ڵام به بێ‌ئه‌وه‌ی ده‌ستی بداته گه‌ز خۆی گرته‌وه و نه‌که‌وته ناوی.
باوکی سەلاجەکەی هەروا بە کۆڵیەوە بوو و تەنانەت دەستیشی پێوە نەدەگرد. چاوەڕوانی دلێری دەکرد تاکوو پێکەوە هەمدیسان ملی رێگە بگرن و بڕۆن. هەرچەند قیڕاندی و هاواری کرد، دەنگی نەدەگەیشتە هیچ شوێنێک. سەلاجەکەی لایەکی داپۆشیبوو، بەڵام بە لای راستی سه‌لاجه‌که‌وه ئاماژه‌ی دا تا بکه‌ونه ڕێ. دلێر پشتی له باوکی بوو، نه ده‌نگی بهیست و نه‌یش ئاگای له ئاماژه‌که‌ی بوو. بابی تا ده‌هات دوورتر ده‌که‌وته‌وه.
دلێر دەستی سست کردەوە و ئاورێک لە دەستبەندەکەی دایەوە و لە تەرمەکەی باوکی ورد بووەوە. جەستەی تەوار بە تەواوی لە سەرمادا تەزیبوو. تەرمێک کە سەرما بردبووی ببووە بەشێک لە سەلاجەکەی. جەستەی لە تاو سەرما سڕ ببوو. چەن جارێک تێکۆشا دەستی بۆ دلێر ڕاکێشی، بەڵام دەستەکانی ڕەق هەڵاتبوون و نەیتوانی ڕایانکێشی. هێزی وە بەر خۆی هێنا و لە جێگادا جۆڵا و خۆی ڕاتەکاند. زۆر هەوڵی دا تا توانی خۆی خوار کاتەوە. لە کاتی ئاوەژووبووندا، سەلاجەکە جەستەی داپۆشی. لە گەڵ پاکوتان و پالەقاژە، خوێن زا ناو لاقەکانی، تەکانی دا خۆی و هەستایە سەر پێ. لاقەکانی پاش و پێشی دەکرد. کێشی سەلاجەکە هێز و بڕستی لە لاقەکانی بڕیبوو. هێزی وە بەر خۆی هێناو نەیهێشت بکەوێ. کاتێک کە هەستایەوە سەلاجەکە ببووە پاڵتوێک و تا لای پاو پۆزی دایپۆشیبوو.
چاوەکانی دلێر وەک ئەوەی سەحنەیکی گرینگی فیلمێک دەبینێ، بێجگە لە بوونەوەرێکی دووپێ بە لاشەیەکی چوارپاڵوی(مکعبی)شتێکی دیکەی نەدی. ئەو بوونەوەرە لە پاڵەکە سەرکەوت و هەتا گەییە سەر رێگا سەرەکییەکە. بە بێ‌ئەوەی وچکانێک بگرێ ملی ڕێگەی گرت و ڕۆیشت. لەوە دەچوو نیازی نەبووبێت دلێر لە گەڵ خۆی بەرێ. لە بناری ئاسۆوەکە نزیک بووەوە. ڕنوە بەفرێک کە دوێنێ شەو هەرەسی هێنا بوو ببووە بەربەست لە بەردەم ڕێگای ڕۆیشتنی. گەڕایەوە، لە قەراخی هەڵدێرگەکە، ماندوویەتی هێز و وزەی لە بەر بڕیبوو. شتێک نەمابووە بەرە بەیان. پێیەکانی لە ئەرز توند کرد و دەیویست سەلاجەکە لە کۆڵی داگرێ، لە پڕ بیری هاتەوە کە ئەگەر سەلاجەکە داگرێتە سەر ئەرز، ساحیبی بارەکە پۆڵەکەی ناداتێ و غەرامەیشی لێدەستێنێ، بۆیە پەشیمان بووەو و دیسان ملی ڕێگەی گرتەبەر. لە بێدەرەتانی بە تەواوی ماندوو ببوو. ویستی شانی خۆی خوار کاتەوە سەلاجەکەی داگرێتە سەر ئەرز، بەڵام سەلاجەکە تەکانی نەدەخوارد! وەڕەز ببوو، دەیویست لە تۆڕەییا لە سەرێڕا بەری بداتەوە بۆ خوارێ. خۆی ڕادەشەکاند، بەڵام دەتگوت ساڵانێکی زۆرە ئەم سەلاجەیە نووساوە بە کۆڵییەوەو تەکانی نەدەخوارد. چەند جارێک لاقەکانی لە ئەرز توند کرد، بەڵام هەرچەندە تەکانی بە خۆ دا، هەر لە کۆڵی نەبووەوە.
-ڕاوەستە
لە گەڵ دەنگی ڕاوەستەی سەربازەکە، تا ناو دۆڵەکە خلۆر بوونەوە. دەنگی سەرباز و ڕمەی سەلاجە و هاواری تەوار تێکەڵ بە یەک بوون و بێ‌دەنگی شکاند و دلێریش توانی ببیستێ. دلێر ڕاچەنی و دەسبەندەکەی گوڵیار لە نێو دەستی پچڕا و مووروو زەنگیانەگان بە هەواوە پەرش و بڵاو بوون. لە شووێنەکەی خۆی واقی وڕما و خواروخێچی ڕێگا سەختەکانی کوێستان هەروەها مێشکی پڕ کردبوو لە ژاوەژاو.