بەر لە هەڵاتنی زەردەپەڕ، ئاوابوونی گزنگ | هاودەنگ بێبەش | لاونووس
هاودەنگ بێبەش
بێدەسەڵاتی نابینایی لە چاو دەکات
ڕێگە دەجووم بەدەم داڵغەی پێڵاوەکانم
بەڵێ پێڵاوەکان
پێڵاوە دۆزەخ تەیکەرەکان
پێڵاوە پینەدارە پیرەکان
ئەو پێڵاوانەی، لەهەموو پەیمانەهەتاییەکان تەمەندرێژتربوون
ئەو پێڵاوانەی، هەموو پێنجشەممەیەک قرچەی غروورمیان دەژەنی بۆ نابیستێک
ئەو پێڵاوانەی، ڕۆژ نییە ماچی ئەو مینی یادگاریانە نەکەن
کە لەگەڵ پابووچێک چاندبوویان.
سەر هەڵدەبڕم خۆری چاوقایم،
زەق زەق تیری تیشکی دەگرێتە دەستکێشێکی سەرپەنجە کەچەڵ
کە بە ستڵێک چمەنتۆ هەوڵی پڕکردنەوەی ددانی دەرامەتی داڕزاوی دەدات
نەشتەری چ شیعرێک دەماربڕی ئەم ژانە دەکات؟
زمان عەلاگە خوێیەکی کونتێبووە،
تا دەیگەیەنمەوە بەردەرگەی زامێک بەتاڵ دەبێت!
سەرچاوەی بەڵای سەر… چاوە،
خودا بیناییم بکوژێنەوە فووێک بکەرەوە لە بوونم!
بەرمبدەرەوە منداڵدانی مردن!
ئاخر لێرە؛
عەرەبانەی تەمەن چیتر ناتوانێت گوزەران پاڵبنێت
فڵچەی هۆش گومڕایە لەڕەونەقی بەیانی
فرۆشگەی بەهرە لێوڕێژە لەئاواتی ئێکسپایەر
میوەفرۆشێک بزە پلاستیکییەکانی هەڵواسیوە و
گلەییە گەنیوەکانیشی لە گەردوون،
قوتدەداتەوە سندووقی دڵی و هاوار دەکات:
(ژیانی ئەمڕۆم دەفرۆشم، بۆ کڕینی نانی سبەی)(١)
پیاوێک لەناو قاتێکی لەنگەوە لێی دێتەگۆ:
“کاکە برا، لەم سەدە بەدەدا کەس ژانی ژەنگگرتوو ناکڕێت
زۆر هاوارت بە با مەدە!”
ئەمیش ئەمجار قاقایەکی بێبۆن لەلێودەکات و دەیداتەوە:
مامۆستا گیان، خۆ خۆت بەڵەدی بەوەی بکەر بوونی نییە و
هەموومان بەرکاری دەستی ڕۆژگارین!
بەس تۆ پێم بڵێ (ژانی نان) گرێی ناوییە یان دەروونی؟
مامۆستاش دوای ئەوەی گیرفانی و عەلاگە ڕێک ناکەون بچنە سەردانیی تەرازوو
هەناسەیەکی زەمهەریری جێدێڵێت لێی نووسراوە:
ڕێژیان ڕێزمانی پێ ونکردین.
لەو ڕێیانە، لە وڕێنە زیاتر گیرفانی نەزۆکم چیتری تیایە؟
شەرمەزاریم شەقام دەبێت بەشاشەی و تێدەپەڕم.
لە نێوچەوانی بۆنفرۆشێک شپرزەیی چەکەرە دەکات
تازە بۆی دەرکەوتووە…
چی گوڵاوی دونیاش هەیە لێکی بدات
ناتوانێت بۆنی دایک بۆ منداڵەکەی دروستبکاتەوە.
خەریکم تێدەپەڕم و هاوارێک دەست دەخاتە سەر شانم.
ئاوڕ دەدەمەوە و پێڵاوفرۆشێک بە سەد قاچی پێخاوسیەوە
بەدوای دراودا ڕادەکات و لە کێبڕکێی کرێی کارەبا ناباتەوە
دەستی بەیارم دەچەقێنمەوە گیرفان، دەڕژێمەوە جەنگی
هەن
گا
وە
کان
تێدەپەڕم و تێپەڕین لەیادگەمدا تێناپەڕێت
لەپڕ پێڵاوەکانم لەهەنگاو دەکوژرێن
لەشەقامێکی شڕ لە شەقاو،
پەنجەرەی پاسێک چون چوارچێوەکەی داڤنشی
لەناویدا مۆنالیزای هەزارەی سێ بەرپا دەکات…
لە لێوی دێت بە بروسکەی بزەیەکی
چی ژیان دۆستە، ڕەوانەی ناو بەهارەکەی ڤان کۆخی بکات
دڵ لە قەفەزەکەیەوە دەف دەکوتێت
ئامادەیە بچێ لەتەکیەوە دابنیشێت
هەتا ئەگەر ئەو پاسە لە ناونیشانی خۆیشی ونی بکات
هەتا ئەگەر پارەی گەڕانەوەشی نەمێنێت
ئەم دڵە دەبەنگە بێڕەنگەم هێند ساکارە
گەر دونیای لێ بکرێتە تاریکی، ئەو تاریکی لێ دەبێت بە دونیا.
مێشکم دەمودەست دەم و دەستی دڵی هەڵەپاسم دەگرێت
لەبەرخۆوە ڕووە و ئەو شۆخە ناززانە دێتە پەیڤین:
دەخیلت بم شەنگترین شارەزای دڵشکانانێ،
قولاپی نیگات بۆ ئەم دڵە نابەڵەدە هەڵمەدە، لەخۆیەوە قسەدەکات
بێهودە بەختی بێژینگی لە گۆمی شادی هەڵدێنێت
بەبێ تۆو درەخت دەچێنێت، بە سەراب گەشەی دەدات
بێبەری دەڕژێتە بەرپێی
تا تێر برسیەتی دەبێت لێی،
لە دواجاریش کە بەبێ گیانکێشان کوژرا،
جا تێدەگات:
دوای هەندێک لەدەستدان مردن بەردەوامە نەک ژیان
ئەی ئەو خۆرەی لە خۆرئاواوە لێم هەڵدێیت
نیگای چاوی کەستانەییت تلۆرمەکەوە ئەو شانۆیەی
لەپشت پەردەی پاسەکەوە پەخش دەکرێت
با نەخشی مێوژ خۆی هەڵنەقورتێنێتە پێستی پەسیرەییت
با تاڵەکان لەماڵی قژت یاخی نەبن
با ئومێدی سەوزبوونێک نەتوەرێنێت سەرنج مەدە
وەک کیسەڵ بچۆرەوە مۆبایلەکەت،
لەم مەملەکەتی مەیتە مەڕوانە
مەڕوانە با ماتڵ نەبی
مەڕوانە با مات نەبی
مەڕوانە
مە
کوێربە لەو ڕۆژگارەی” دەبێت شێر بیت تا بەڕێی ڕاستدا بڕۆیت”
لەو ڕۆژگارەی”دەستی تێر لە قوڕگی ماندووە”
تکایە کوێربە، با ئەم ڕۆژگارە نایەکسانە بە قەلەمی قەلەقی
هێمای یەکسانەیەک نەنێت بە نێوچەوانتەوە.
ئەم مردنەوە ئاساییانە مەبینە
کە کەتوار دڵی شکاندی جا دەزانی نەزانین چەند نازەنینە.
مێشک وشەکانی دڵ زیندەبەچاڵ دەکات؛
ئیتر خۆم لەو ناوکەپەتکە دەتەکێنم و دەڵێم:
ئەی پەریی دەر… نا ئەی پەریی پاسە دڵپەستەکە
ئەی هیتلەرترین داگیرکەری گۆرانییەکان
تاکە تکام مەتکێنە و لا لەو لاوە لارڕەوتە لەڕە مەکەوە
بۆ ڕوو دەکەیتە لاوێكی قژ و خەیاڵ ئاڵۆزکاو کە چارەنووس بەڕووتانەوە شانەی دەکات؟
خۆت دەزانی چارەنووس وەک تابلۆی فرۆشگەکانە و
تۆش دەستەوگەردن هەرچی دەکەیت ناتوانیت نەخوێندەواربیت
تۆوی ئومێد بۆ دەخەیتە بەختی چمەنتۆم ؟
بە سەرنجباران ئاودێری چی دەکەیت؟ کوا کلکە خاکەناس بەردەگرێت؟
لێمگەڕێ پەتای ئەوینێکی تر مەپژمێنە دڵمەوە
دەرمانی من زۆر کوشندەترە لە دەردم
وێڵم بکە من ئەو کوڕەم شەو نییە تف نەنێم بەڕووی ڕابردووەوە و هاوار نەکەم:
”سپێرمی نەفرەتی، ئەمە ئەو ژیانە بوو بۆی دەجەنگایت؟!”
کاتژمێری بزەکانی هەموو تەمەنم لێکبدەیت
ناگاتەوە بە بەژنی ڕۆژی یەڵدایەک
گەیشتوومەتە ئاستێك نە واقعم بەخەیاڵدا دێت
نە خەیاڵم بەواقعدا دێت
ئیتر بیر لە ئوتوکردنی هێڵکاری دڵم دەکەمەوە دەڵێم:
مەمژیێنەوە، ژیانەوە مانای ئامادەبوونە بۆ مردنێکی تر.
سەر بە شانی جامەکە بکە و خەون بە بازووی خەندەوە ببینە
تێپەڕە بەرلەوەی تێپەڕین لە ئاساییبوون بکەوێت
تێپەڕە وەکو هەموو ئەوانەی دەمانەوە
وەک تانکە جەنگپڕژێنەکان تێپەڕە
مانەوە ئیتر بەهەشت نییە
چیتر هەواڵی مەرگ گەرم نییە
ئیتر ئەو تیخەی بۆ کوژانەوەی تەمەن دێت
بەر لەوەی خوێنم ڕابخات
فەرشی سوور دەڕژێنمە بەر پ…
– (دەنگی هۆڕن… بە دوایدا زرمەیەک)
-دەرزی تەمەنێک لە قەوانی ژیان دەترازێت
گوڵێکی سوور دەدرێت لە یەخەی شەقامەکە.
١: پارچەیەک لە شیعری (نان)ی مصلح شیخ الاسلامی ناسراو بە (ڕێبوار)