چیرۆکی که‌روێشک و باینجان
چیرۆکنووسی ئێرانی؛ زویا پیرزاد
وەرگێڕ: له‌یلا ساڵحی
.
هه‌موو رۆژێک له‌به‌ر خۆمه‌وه ده‌ڵێم: “ئیمڕۆ چیرۆکێک ده‌نووسم”. به‌ڵام شه‌وێ دوای شوشتنی قاپ و که‌وچک باوێشکێک ده‌ده‌م و ده‌ڵێم سبه‌ی حه‌تمه‌ن ده‌ینووسم.
قاپ و که‌وچکی شه‌وم شتووه. ئاشپه‌زخانه خاوێن ده‌که‌مه‌وه و رووبه‌ڕووی ته‌له‌ویزیۆنه‌که داده‌نیشم. له‌به‌ر خۆمه‌وه ده‌ڵێم: “له سه‌ر کوته کاغه‌زێک پوخته‌ی ئه‌و چیرۆکه‌ی وا له زه‌ینم دا گه‌ڵاڵه‌م کردووه، له چه‌ند رسته‌یه‌ک دا ده‌نووسم و کاغه‌زه‌که به ئاوێنه‌ی رووشوویی‌یه‌که‌وه ده‌چه‌سپێنم که سبه‌ینێ کاتی ده‌م و چاو شتن وه‌بیرم بێته‌وه که ده‌مهه‌وێ چیرۆک بنووسم. سبه‌ینێ دوای ئه‌وه‌ی فراوێنم دروست کرد، به‌ر له هاتنه‌وه‌ی مناڵان له قوتابخانه و مێرده‌که‌م له دایره، کاتێکی باشم هه‌یه بینووسم.
بۆ فراوێنی سبه‌ینێ باینجان درووست ده‌که‌م و زۆرم کات ناگرێ. منداڵه‌کان پێیان خۆشه، به‌ڵام مێرده‌که‌م – ده‌توانم قه‌لافه‌تی بێنمه به‌رچاوم. سه‌ری داده‌خا و ده‌یخوا و بێ ئه‌وه‌ی شتێک بڵێ، له سه‌ر میزه‌که هه‌ڵده‌ستێ. –ده‌زانم باینجانی پێ‌خۆش نییه، به‌ڵام بیانوو ناگرێ، پرته‌وبۆڵه‌ش ناکات. منیش دووسبه‌ی ئه‌و چێشته‌ی پێی‌خۆشه بۆی لێ‌ده‌نێم. دووسبه‌ی ده‌چم سه‌وزی تازه ده‌کڕم و خۆرشتی سه‌وزی لێ‌ده‌نێم. دووسبه‌ی چیرۆک نانووسم و کاتم هه‌یه سه‌وزی چاک که‌م و به سه‌ر سه‌وزی فرۆشه‌که‌ش‌دا ببۆڵێنم که بۆچی سه‌وزی‌یه‌که‌ی هه‌موو هه‌ر قوڕ و خۆڵه، پاشان قاپ‌شۆری‌یه‌که پڕ ده‌که‌م له ئاو و سه‌وزی‌یه‌که ده‌خووسێنم. جارێکی ده‌شۆم و ئاوه‌که‌ی ده‌گۆڕم، دووجاری ده‌شۆم و ئاوه‌که‌ی ده‌گۆڕم و سێ جار و چوار جار، جاری واشه حه‌وت هه‌شت جار. چاویلکه‌که‌م له چاو ده‌که‌م و سه‌وزی‌یه‌که سه‌روژێر ده‌که‌م که قوڕاوی نه‌بێ و دواییش ده‌یجنم. ئه‌وجار ئاگاداری خۆم ده‌که‌م ده‌ستم نه‌بڕم. کاتی سه‌وزی چاک کردن هه‌میشه ده‌ستی خۆم ده‌بڕم. مێرده‌که‌م پێده‌که‌نێ: “دوای پازده ساڵ ماڵ‌داری ئێستاش هه‌ر ناشی؟”
بۆ خۆشم پێده‌که‌نم. ده‌زانم به جه‌فه‌نگ وا ده‌ڵێ. سه‌وزی‌یه‌که ورد ورد ده‌جنم. دایکم ده‌ڵێ: “سه‌وزی خۆرشت ده‌بێ ورد بێ. بۆخۆشی له سه‌زی وردکردن دا زۆر پێ‌کراوه. توندتوند ده‌یجنێ و قه‌تیش ده‌ستی نابڕێ. بۆ سوورکردنه‌وه‌ش هه‌ر ده‌بێ لێی بزانی. پاش پازده ساڵ ئاخری‌یه‌که‌ی فێری بووم. ده‌بێ له سه‌ر ئاوره‌که به‌رده‌وام تێکه‌ڵی ده‌ی که نه‌سووتێت و جوانیش سوور بێته‌وه. له بیرم نه‌چێ باقله‌که له ئاو که‌م.
گۆشته‌که کوڵی و هه‌ل‌وپه‌ل بوو، به‌ڵام باقڵه‌که هه‌ر نه‌کوڵی. مێرده‌که‌م هیچی نه‌کوت. به‌ڵام پاشان که سفره‌که‌م کۆ کرده‌وه باقله‌کانی له گۆشه‌ی ده‌وری‌یه‌که‌ی خڕ کردبۆوه. ئه‌و شه‌وه کچه‌که‌م کوتی زگم دێشێ. مێرده‌که‌م رۆژنامه‌که‌ی هێنا خوارێ و چاوێکی لێ‌کردم. پاشان پێکه‌نی و ئاماژه‌ی بۆ ئاشپه‌زخانه کرد. مێرده‌که‌م وه‌ک زۆربه‌ی مێرده‌کان نه‌یده‌زانی که کچۆڵه سێزده ساڵه‌کان زوو زوو زگ‌ئێشه ده‌گرن.
سبه‌ینێ چیشتی باینجان زۆر کاتم ناگرێ و من چیرۆکه‌که‌م ده‌نووسم. چیرۆکه‌که‌م تایبه‌تی منداڵانه. چیرۆکی که‌روێشکێکه، ده‌که‌وێته کونێکه‌وه که راوچی‌یه‌ک هه‌ڵیکه‌ندووه. کونه‌که زۆر قووڵه و که‌روێشکه‌که ناتوانێ لێی بێته ده‌رێ. هه‌ڤاڵه‌کانی که‌روێشکه‌که ده‌یدۆزنه‌وه، به‌ڵام هیچیان بۆ رزگارکردنی له ده‌ست نایه. نان و ئاوی بۆ دێنن تا له برسان و له توونیان نه‌مرێ و جاروبار له‌و سه‌ره‌وه قسه‌ی له‌گه‌ڵ ده‌که‌ن تا بێ‌تاقه‌ت نه‌بێ. که‌روێشکه‌که عه‌یامێکی زۆر له کونه‌که‌دا ده‌مێنێته‌وه. خواردنی هه‌یه، جێگای گه‌رم و خۆشه، به‌ڵام ده‌یهه‌وێ بێته ده‌رێ. له نێو کونه‌که‌دا له‌تێک ئاسمان ده‌بینێ که جاری وایه رووناکه، جاری واشه شینه و جارجاریش پڕه له هه‌ور و خۆڵه‌مێشی‌یه. له رۆژدا باڵنده‌کان ده‌بینێ که هه‌ڵده‌فڕن و شه‌وانه‌ش ئه‌ستێره‌کان، ئێستاش نازانم چلۆن که‌روێشکه چکۆله له‌و کونه بێنمه ده‌رێ. سبه‌ینێ فکرێکی بۆ ده‌که‌مه‌وه. تا ئێره‌ی چیرۆکه‌که له چه‌ند رسته‌دا ده‌نووسم با له بیرم نه‌چێ. باوێشک ده‌ده‌م. با بچم بخه‌وم بۆوه‌ی سبه‌ینێ به که‌یف و به ده‌ماخ بم. سبه‌ی ده‌بێ که‌روێشکێکی چکۆله له کونێکی قووڵ بێنمه ده‌رێ. توونیمه. ده‌چمه ئاشپه‌زخانه و ده‌رگای یه‌خچاڵه‌که ده‌که‌مه‌وه و شووشه ئاوه‌که دێنمه ده‌ر. جێ میوه‌که‌م وه‌به‌ر چاو دێ. ته‌نیا دوو باینجانی تێدایه و دوو باینجانیش به‌شی چێشتی باینجانی سبه‌ینێ ناکات.سبه‌ینێ ده‌بێ بچم باینجان بکڕم. ئاوه‌که ده‌خۆمه‌وه. خه‌وم دێت. لیوانه‌که له جێی خۆی داده‌نێمه‌وه. به‌رقه‌که ده‌کووژێنمه‌وه و له ئاشپه‌زخانه دێمه ده‌ر. ده‌مهه‌وێ شتێک بنووسم. چی بوو؟ کوته کاغه‌زێک له ده‌فته‌رچه‌ی حیساب و کیتابم لێده‌که‌مه‌وه و له سه‌ری ده‌نووسم باینجان. کاغه‌زه‌که به ئاوێنه‌ی ده‌سشوویی‌یه‌که‌وه ده‌چه‌سپێنم تا سبه‌ی له بیرم بێت که… .
سه‌رچاوه: پیرزاد،زوویا (1381) سه کتاب، تهران: نشر مرکز ل2-5